– «Шетелдегі қазақ балалары» жобасы қалай жүзеге асты?

– Бұл тек  журналист ретінде мені ғана емес, бүкіл қоғамды алаңдататын, мазалайтын маңызды мәселе. Шетелдіктер асырап алған қазақстандық балалармен кездесу,  құрлық асып кеткен қазақ бүлдіршіндерінің тұрмыс-тіршілігі туралы арнайы хабар дайындау туралы  ой менің санамда бұрыннан қалыптасқан еді. Тележурналист ретінде барлық тақырыптарда қалам тарттым, ал  шетелдегі қазақ балалары жобасы менің журналистік миссиям шығар. Бұл тек әлеуметтік  проблема ғана емес, сондай-ақ мемлекеттің қауіпсіздігіне де ықпал ететін мәселе, қазақ халқының ар-ожданы, намысы, ұяты, қасіреті.

– Нейрохирургия – медицинадағы ең күрделі саланың бірі. Таңдауыңыз неге бұл салаға түсті?

– Мен нейрохирургия саласына тосыннан келген адаммын. Ақтөбедегі медициналық институтты бітірер кезімде травматолог боламын деген мақсатым болған. Себебі, менің нағашы атам мықты сынықшы болған еді. Соған еліктеп, травматология саласын таңдаған едім. Содан  осы бағыт бойынша клиникалық ординатураға түстім. 1978 жылы Ақтөбеге Мәскеудегі Бурденко атындағы нейрохирургия ғылыми зерттеу институтының сол кездегі директоры, профессор Александр Коновалов келді. Орайы келіп тұрған іс болған шығар деп ойлаймын қазір. Ол кісі біздің үйде қонақта болды.

«Жамандыққа жақсылық жасау» тек әулие, пайғамбарларға ғана тән қасиет болса керек. Жарықтық Димекең өзін жек көрген, сыртынан өсек-аяң айтқан, тіпті кектеніп дұшпан болған пенделердің көбін кешіріп, соңында оларға жақсылық жасап отырған. Ал өзіне қиын кезде жанашыр болып, жәрдемдескендерді өмірбойы ұмытпаған. Олардың жақсылықтарын еселеп қайтарған.

Сейсенбі күні таңертең «Байқоңыр» ғарыш айлағынан көкке көтеріле салысымен, қайта жерге құлаған «Протон-М» зымыранына қатысты әңгіме өршіп тұр. Жергілікті тұрғындардың зәре-құтын қашырған «гептилді апокалипсистің» (бұл апатты ел арасында осылай атап кетіпті – ред.) себеп-салдары зерттелу үстінде. Бір қызығы протонның құлауына қатысты Ұлттық Ғарыш агенттігінің төрағасы Талғат Мұсабаев: «Бұл апат «Роскосмостың» ішкі шаруасы» деп бейқам ғана үн қатты. Ал оның зиян-зардабы туралы эколог Мэлс Елеусізов: «Егер «Протон-М» зымыраны жерге құлап, өртенбей қалса, онда үлкен экологиялық апат болушы еді. Бір грамм гептил бір текше шақырым ауаны ластайды. Сондықтан зымыранның ауада жарылғаны дұрыс болды. Егер ол ұшу алаңында, жерде жарылса онда үлкен апат болар еді», – деді. Мұнысы «қайта бұдан да ауыр жағдайға душар болмағанымызға шүкір деңдер» дегенді меңзегені шығар.

«Қойдан қойдың несі артық?!
Қол басындай еті артық.
Ерден ердің несі артық?!
Істеп жүрген ісі артық» – дейді халық даналығы.
«Отан қорғаушылар күні» қарсаңында ел алдында жүрген азаматтарды бір түгендеп қойдық. Мейрам қарсаңында мерейлері өссін деген ниет қой. Ерден ердің несі артық екенін, біз есімін атаған азаматтардың бойындағы жақсы қасиеттерден бағамдарсыз...

Димекеңнің өмірінде және қызметінде «2», «12», «22» деген сандарға байланысты тылсым, сыры жұмбақ жағдайлар өте көп. Димекең 1912 жылы 12 қаңтарда дүниеге келді. 82 жасына қараған шағында 22 тамыз күні (1993) дүние салды. Өмірінде үлкен қызметке  келуі тағы «2» санымен байланысады. 1942 жылы комбинат бастығынан бірден «совмин» төрағасының орынбасары болып, 1952 жылы Академия президенттігіне сайланады. 1962 жылы 12 айда Хрущевке қарсы келіп, бірінші басшылық қызметтен кетуге мәжбүр болады. Арада 12 жыл өткен соң бұрынғы орнына қайта келеді. Алғашқы үлкен Мемлекеттік марапатты, яғни Еңбек Ері атағын 1972 жылы алады. Ал үшінші «Алтын жұлдыз» Димекеңе 1982 жылы берілді. Тізе берсек, Димекең өмірінде «тылсым сан» нысандары жалғаса береді. Ең қайран қалдыратыны – Димекеңнің бойында әл-Фараби даналығы бойынша кемеңгер патшаға тән «12» қасиеттің түгел тоғысқанына көзіңіз жетеді.

Сейдахмет Бердіқұлов десе, көз алдыма сонау өткен ғасырдың алпысыншы жылдары келеді. Балалық шағы сол кезбен тұспа-тұс келген қазақ балаларының басым бөлігі Сейдағаңның есімін әлі де құрметпен атайды.
Әлі есімде. Ауыл бабалары негізінен «Қазақстан пионері» газетіне жазылатын. Құны бір сомның ар жақ, бер жағы. Шамасы келетіндер «Спорт» газетін қоса алдыратын. Ең арзан газет сол. Бар болғаны 84 тиын. Осы екі газетті алып оқитындардың бірі мен, бірі – көршім, менен бір сынып төмен оқитын Сағынбек деген бала.

... 1966 жылы мектеп бітіріп, Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетіне оқуға түстім. Қазіргі театр және кино институты ғимаратының 220 аудиториясында бірінші лекция оқылды. Оны оқыған профессор Қабдолов. Біз ғажайып ертегілер еліне кіріп кеттік. Әлі есімде, «Баяғыда Мұхтар Омарханұлы Әуезов, орыстың атақты ақыны Николай Тихонов екеуі Америка Құрама Штаттарына барыпты.

Атқарушы биліктің жыл шықса болды абыр-сабыр жиын өткізіп, жұртшылықты сан цифрлармен қарқ қылып тастайтын әдеті бар. Биыл да сол жүрісінен жаңылмады. «Ана өлімін – 23, ал бала өлімін  9 пайызға азайта алдық», – деп Денсаулық сақтау министрі Салидат Қайырбекова ханым сүйінші сұрап жатса, «құлаған ұшақтар болмаса, жағдайымыз жалпы жаман емес.

Марқұм Баққожамен балалық шағым бірге өтіп, бірге оқыған емеспін. Туған жеріміз де бөлек. Ол жетісулық, Нарынқол жағынан. Мен, Қазақстанның оңтүстік өлкесіненмін. Екеумізді таныстырып, табыстырған 70-ші жылдарғы Алматы. Соның ішінде өзара кездесуіміздің ұйытқысы болған – кәдуілгі Сағат, ақкөңіл Әшімбаев. Екеуі жерлес. Оларға Нұрлан қосылды. Үшеуі де ҚазМУ-дің түлектері.